ประเพณีไทย เป็นกิจกรรมที่มีการปฏิบัติมาอย่างต่อเนื่อง เป็นเอกลักษณ์และมีความสำคัญต่อสังคม เช่น การแต่งกาย ภาษา วัฒนธรรม ศาสนา ศิลปะ กฎหมาย ศีลธรรม ความเชื่อ เป็นต้น ซึ่งเป็นที่มาของวัฒนธรรมของสังคมเชื้อชาติต่างๆ กลายเป็นประเพณีประจำชาติและได้รับการสืบทอดมาอย่างต่อเนื่อง ถ้าประเพณีดีอยู่แล้วก็รักษาไว้เป็นวัฒนธรรมของชาติ ไม่ดีก็เปลี่ยนตามโอกาส

ประเพณีทั้งหมดได้รับอิทธิพลจากสภาพแวดล้อมภายนอกที่เข้าสู่สังคม นำแนวทางปฏิบัติที่หลากหลายมาปรับใช้ในชีวิตของคุณ ประเพณีจึงเรียกได้ว่าเป็นวิถีชีวิตของสังคม โดยเฉพาะศาสนาที่มีอิทธิพลต่อประเพณีไทยมากที่สุด วัดต่างๆ ในประเทศไทยสะท้อนให้เห็นถึงอิทธิพลของพุทธศาสนาที่มีต่อสังคมไทย และชี้ให้เห็นว่าคนไทยให้ความสำคัญกับการบำรุงพระพุทธศาสนา ด้วยงานศิลปะที่สวยงาม เพื่อใช้ในงานพิธีทางศาสนามาตั้งแต่สมัยโบราณ เป็นต้น
ความหมายของประเพณี

พระยาอนุมานราชธน ได้ให้ความหมายของคำว่า ประเพณี ไว้ดังนี้ ประเพณี คือ พฤติกรรมที่กลุ่มคนที่อาศัยอยู่ในสถานที่นั้นได้ปฏิบัติตามแบบแผนเดียวกัน และต่อเนื่องยาวนาน หากผู้ใดในกลุ่มประพฤตินอกกรอบก็ขัดต่อประเพณี หรือขัดต่อประเพณี

คำว่า ประเพณี ตามพจนานุกรมไทย ความหมายของ ประเพณี ได้กำหนดไว้เป็น ประเพณี ซึ่งแยกคำออกเป็น ขนบ ซึ่งหมายถึง แบบอย่าง ประเพณี หมายถึง ที่นิยมใช้กัน และเมื่อนำมารวมกันก็มีพฤติกรรมความหมายที่คนส่วนใหญ่ยึดถือ เป็นแบบอย่างและได้ปฏิบัติสืบต่อจนเป็นต้นแบบให้คนรุ่นต่อๆ ไปสืบสานต่อไป ให้ประพฤติตามต่อไป

โดยสรุป ประเพณี หมายถึง กฎเกณฑ์ที่กำหนดพฤติกรรมในสถานการณ์ต่างๆ ที่คนในสังคมยึดถือมาโดยตลอด หากใครในสังคมนั้นฝ่าฝืนกฎหมายก็มักจะถูกสังคมวิพากษ์วิจารณ์ ลักษณะประเพณีในสังคมระดับชาติ ทั้งผสมผสานกันและเป็นสิ่งเดียวกัน และมีความแตกต่างกันบ้างตามความนิยมในท้องถิ่น แต่ส่วนใหญ่ก็มีจุดประสงค์ และวิธีปฏิบัติตนให้เป็นหนึ่งเดียวกัน มีเพียงส่วนย่อยที่เพิ่มหรือตัดออกในแต่ละท้องถิ่นเท่านั้น สำหรับประเพณีไทยมักเกี่ยวข้องกับความเชื่อในพระพุทธศาสนา และพราหมณ์ตั้งแต่สมัยโบราณ   

ประเพณีไทย มีต้นกำเนิดมาจากสภาพสังคม ธรรมชาติ ทัศนคติ อัตลักษณ์ ค่านิยม และความเชื่อของคนในสังคมถึงสิ่งที่มีอยู่ พลังเหนือมนุษย์ เช่น พลังแห่งสภาพอากาศ และเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุดังนั้นเมื่อเกิดภัยพิบัติผู้คนจึงต้องขอสิ่งที่คิดว่าจะช่วยได้เมื่อภัยพิบัติผ่านไปมนุษย์แสดงความรู้เกี่ยวกับสิ่งนั้นด้วยการทำสิ่งต่าง ๆ พิธีบูชาเพื่อนำโชคลาภมาสู่ตนเองตามความเชื่อและความรู้ของตนเองเมื่อใดพฤติกรรมที่คนทั่วไปในสังคมยึดถือเป็นธรรมเนียม หรืออย่างเป็นระเบียบและทำจนกว่าจะมีการพิมพ์สิ่งเดียวกันนี้ถูกส่งต่อจนกลายเป็นประเพณีของสังคม ประเพณี และวัฒนธรรมนั้นๆ เมื่อถึงแก่นสารก็เป็นสิ่งของสิ่งเดียวกันก็หมายความว่าเป็นสิ่งที่ไม่มีอยู่ในธรรมชาติโดยตรง แต่เป็นสิ่งที่สังคมหรือคนทั่วไปร่วมกันสร้างขึ้นเพื่อให้มีและสามารถถ่ายทอดถึงกันได้ในรูปแบบและวิธีต่างๆ ตามเนื้อหา ประเพณีและวัฒนธรรมในใจ ของประชาชนเกี่ยวกับความคิดเห็น ความรู้สึก ความเชื่อ ที่สั่งสมและสืบทอดกันมายาวนานจน ความเคยชินเกิดขึ้นเรียกว่านิสัยทางสังคมหรือประเพณี