อนุปาเยน โย อตฺถํ อิจฺฉติ โส วิหญฺญติ ผู้ใดอยากได้ประโยชน์โดยมิใช่อุบาย ผู้นั้นย่อมลำบาก
อนุปาเยน โย อตฺถํ อิจฺฉติ โส วิหญฺญติ ผู้ใดอยากได้ประโยชน์โดยมิใช่อุบาย ผู้นั้นย่อมลำบาก
พุทธสุภาษิต
เอกนิบาตชาดก
๏ พุทธสุภาษิตที่ว่า "อนุปาเยน โย อตฺถํ อิจฺฉติ โส วิหญฺญติ" มีความหมายที่ลึกซึ้งและทันสมัยเสมอ โดยสามารถแยกอธิบายเพื่อให้เห็นภาพชัดเจนดังนี้ครับ
1. อธิบายความหมายตามตัวอักษร
* อนุปาเยน: โดยวิธีที่ไม่ถูกต้อง, โดยไม่มีอุบาย (แผนการ), หรือใช้วิธีที่ผิดธรรมชาติต่อสิ่งที่ทำ
* โย อตฺถํ อิจฺฉติ: ผู้ที่ต้องการประโยชน์, ผู้ที่ปรารถนาความสำเร็จ
* โส วิหญฺญติ: ผู้นั้นย่อมลำบาก, ย่อมพบกับความเหนื่อยยาก หรือความล้มเหลว
แปลสรุป: หากเราต้องการความสำเร็จหรือผลประโยชน์ แต่เลือกใช้วิธีการที่ไม่เหมาะสม ไม่มีการวางแผน หรือทำผิดขั้นตอน เราจะต้องเหนื่อยเปล่าและประสบกับความลำบากในที่สุด
---
2. ขยายความเชิงคำสอน (The Philosophy)
พุทธสุภาษิตนี้เน้นเรื่อง "ความฉลาดในอุบาย" (โกศล) หรือการมี "Strategic Thinking" นั่นเองครับ
* ความขยันอย่างเดียวไม่พอ: การทำงานหนักแต่ขาดการวางแผนที่ถูกต้อง (Wrong Strategy) เปรียบเหมือนการพยายามคั้นน้ำมันจากทราย ต่อให้พยายามมากแค่ไหนก็ไม่มีทางได้น้ำมัน
* เหตุและผลต้องตรงกัน: ตามหลักพุทธศาสนา ผลจะเกิดขึ้นได้ต้องมาจาก "เหตุ" ที่ตรงกัน หากอยากได้ผลมะม่วงแต่ปลูกต้นพริก (ใช้วิธีที่ผิด) ก็ไม่มีทางได้ผลตามที่หวัง
* ความลำบากที่เปล่าประโยชน์: การ "ลำบาก" ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงความเหนื่อยจากการทำงานทั่วไป แต่หมายถึงความทุกข์ใจและความสูญเสียที่เกิดจากการทำเรื่องที่ฝืนกฎเกณฑ์หรือขาดความรู้
---
3. การประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน
| สถานการณ์ | การทำโดย "มิใช่อุบาย" (ผิดวิธี) | การทำโดย "มีอุบาย" (ถูกวิธี)
| การทำงาน | สุ่มทำไปเรื่อยๆ ไม่มีแผนงาน ไม่ประเมินความเสี่ยง | วางแผน ลำดับความสำคัญ และใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม
| การเรียน | อ่านหนังสือแบบหามรุ่งหามค่ำแต่ไม่จับประเด็น | สรุปเนื้อหา ทำความเข้าใจโครงสร้าง และพักผ่อนให้เพียงพอ
| การแก้ปัญหา | ใช้อารมณ์ตัดสิน หรือหนีปัญหา | วิเคราะห์สาเหตุของปัญหาและแก้ที่ต้นตอ
---
บทสรุป
พุทธสุภาษิตนี้สอนให้เราเป็น "คนฉลาดทำงาน" ไม่ใช่แค่ "คนขยันทำงาน" เพียงอย่างเดียว ความสำเร็จไม่ได้ขึ้นอยู่กับความต้องการ (กิเลส) แต่ขึ้นอยู่กับ วิธีการ (Methodology) ที่ถูกต้องและสอดคล้องกับเป้าหมายครับ
"อย่าเพียงแค่ทำงานหนัก แต่จงทำงานให้ฉลาดด้วยการวางแผนที่ถูกต้อง"
---
สถานการณ์,"การทำโดย ""มิใช่อุบาย"" (ผิดวิธี)","การทำโดย ""มีอุบาย"" (ถูกวิธี)"
การทำงาน,สุ่มทำไปเรื่อยๆ ไม่มีแผนงาน ไม่ประเมินความเสี่ยง,วางแผน ลำดับความสำคัญ และใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม
การเรียน,อ่านหนังสือแบบหามรุ่งหามค่ำแต่ไม่จับประเด็น,สรุปเนื้อหา ทำความเข้าใจโครงสร้าง และพักผ่อนให้เพียงพอ
การแก้ปัญหา,ใช้อารมณ์ตัดสิน หรือหนีปัญหา,วิเคราะห์สาเหตุของปัญหาและแก้ที่ต้นตอ
๛
