ทุพฺภิ ํ กโรติ ทุมฺเมโธ คนมีปัญญาทรามย่อมทำความประทุษร้าย

พุทธสุภาษิต
/ทุกนิบาตชาดก/

๏ พุทธสุภาษิต ทุพฺภิ ํ กโรติ ทุมฺเมโธ

คำอ่าน: ทุบ-พิง กะ-โร-ติ ทุม-เม-โท

ความหมาย: คนมีปัญญาทราม ย่อมทำความชั่ว

สรุปความ:

พุทธสุภาษิต "ทุพฺภิ ํ กโรติ ทุมฺเมโธ" เป็นคำสอนที่เน้นย้ำถึงความสัมพันธ์ระหว่างสติปัญญาและการกระทำของบุคคล สุภาษิตนี้ชี้ให้เห็นว่า ผู้ที่มีสติปัญญาไม่สมบูรณ์ หรือผู้ที่เรียกว่า "ทุมเมโธ" (คนโง่, คนเขลา, คนมีปัญญาทราม) มักจะกระทำแต่สิ่งที่เป็นความชั่ว ความไม่ดี หรือสิ่งที่ไม่เหมาะสม

สาเหตุที่คนมีปัญญาทรามมักจะทำความชั่วนั้น เนื่องจากขาดการไตร่ตรอง ขาดความเข้าใจในเหตุและผล ไม่สามารถแยกแยะได้ว่าอะไรคือสิ่งที่ควรทำหรือไม่ควรทำ ไม่สามารถควบคุมกิเลส ตัณหา และอารมณ์ต่างๆ ได้ดีพอ ทำให้ตกเป็นทาสของความอยากได้ อยากมี อยากเป็น และนำไปสู่การกระทำที่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น

ในทางกลับกัน ผู้ที่มีสติปัญญาดี ย่อมพิจารณาไตร่ตรองอย่างรอบคอบก่อนที่จะลงมือกระทำสิ่งใด ย่อมเข้าใจในผลของการกระทำนั้นๆ และย่อมเลือกที่จะกระทำแต่ความดี ความถูกต้อง เพื่อประโยชน์สุขของตนเองและผู้อื่น

ดังนั้น สุภาษิตนี้จึงเป็นเครื่องเตือนใจให้เราทุกคนหมั่นฝึกฝนอบรมสติปัญญาให้เจริญงอกงามอยู่เสมอ เพื่อที่จะได้เป็นผู้ที่สามารถเลือกกระทำแต่สิ่งที่ดีงาม และห่างไกลจากการกระทำความชั่วทั้งปวง
๛