"ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจาริ ํ ฉตฺตํ มหนฺตํ วิย วสฺสกาเล ธรรมย่อมรักษาคนผู้ประพฤติธรรมไว้ได้แท้จริง เหมือนร่มใหญ่ในฤดูฝน"

พุทธสุภาษิต
/ทุกนิบาตชาดก/

๏ พุทธสุภาษิต: ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจาริ ํ ฉตฺตํ มหนฺตํ วิย วสฺสกาเล
คำอ่าน: ธัม-โม หะ-เว รัก-ขะ-ติ ทำ-มะ-จา-ริง ฉัด-ตัง มะ-หัน-ตัง วิ-ยะ วัด-สะ-กา-เล

คำแปล: ธรรมย่อมรักษาคนผู้ประพฤติธรรมไว้ได้แท้จริง เหมือนร่มใหญ่ในฤดูฝน

อธิบายความหมาย
พุทธสุภาษิตบทนี้เป็นคำสอนอันลึกซึ้งที่ชี้ให้เห็นถึงอานิสงส์ของการประพฤติตนตามหลักธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า เปรียบเสมือนร่มคันใหญ่ที่ช่วยป้องกันผู้ที่อยู่ใต้ร่มนั้นจากภัยต่างๆ ในฤดูฝนที่ฝนตกหนัก

"ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจาริ ํ" แปลว่า "ธรรมย่อมรักษาคนผู้ประพฤติธรรมไว้ได้แท้จริง" ตรงนี้เน้นย้ำว่า "ธรรม" ในที่นี้คือหลักความดีงาม ความถูกต้อง ความเป็นจริง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของศีล สมาธิ ปัญญา หรือการทำความดีต่างๆ เมื่อบุคคลใดประพฤติปฏิบัติตามหลักธรรมเหล่านี้อย่างสม่ำเสมอและจริงจัง ธรรมนั้นก็จะย้อนกลับมาปกป้องคุ้มครองผู้นั้นให้พ้นจากความทุกข์ ภัยอันตราย หรือสิ่งที่ไม่ดีทั้งหลาย ไม่ใช่การปกป้องแบบอภินิหาร แต่เป็นการปกป้องด้วยผลของการกระทำดีของตนเอง เช่น การมีสติไม่ประมาท การไม่คิดร้ายผู้อื่น การมีความเมตตา การดำรงชีวิตอย่างสุจริต เหล่านี้ล้วนเป็นเกราะคุ้มกันชั้นดี

"ฉตฺตํ มหนฺตํ วิย วสฺสกาเล" แปลว่า "เหมือนร่มใหญ่ในฤดูฝน" เป็นการเปรียบเทียบที่เห็นภาพชัดเจน ในฤดูฝนที่ฝนตกหนัก ร่มเป็นอุปกรณ์สำคัญที่ช่วยป้องกันไม่ให้เราเปียกปอนจากฝนฉันใด ธรรมะก็เป็นเครื่องปกป้องคุ้มครองชีวิตของผู้ประพฤติธรรมให้รอดพ้นจากความเดือดร้อน ความทุกข์ใจ อุปสรรค และปัญหาต่างๆ ในชีวิตได้ฉันนั้น ผู้ที่ถือศีลก็จะปลอดภัยจากภัยที่เกิดจากการละเมิดศีล ผู้ที่ประกอบอาชีพสุจริตก็จะห่างไกลจากปัญหาทางกฎหมาย ผู้ที่มีสติก็จะสามารถแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าได้ดีกว่าผู้ที่ขาดสติ

สรุป
พุทธสุภาษิตบทนี้สอนให้เห็นว่า การประพฤติธรรมคือการสร้างเกราะป้องกันที่ดีที่สุดให้แก่ตนเอง ไม่ว่าจะเป็นการใช้ชีวิตอย่างมีสติ ไม่ประมาท ไม่สร้างเวรสร้างกรรมกับใคร มีความเมตตา ซื่อสัตย์สุจริต และรู้จักให้อภัย ล้วนเป็นการสั่งสมความดีงามที่จะย้อนกลับมาเป็นคุณประโยชน์และคุ้มครองชีวิตของเราให้ปลอดภัยและมีความสุข เปรียบเสมือนการเตรียมร่มคันใหญ่ไว้ล่วงหน้าเพื่อรับมือกับฤดูฝนที่กำลังจะมาถึง ผู้ที่ประพฤติธรรมจึงเป็นผู้ที่ไม่ต้องกังวลว่าจะมีภัยมาถึงตัว เพราะธรรมะที่เขายึดมั่นปฏิบัติจะปกปักรักษาเขาเอง

ดังนั้น การดำเนินชีวิตตามหลักธรรมจึงไม่ใช่เรื่องของการบังคับหรือการฝืนใจ แต่เป็นการสร้างหลักประกันความปลอดภัยและความสุขให้กับตนเองอย่างแท้จริงในระยะยาว
๛