วัดโคกสมานคุณ เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ ตั้งอยู่ในอำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา นับเป็นวัดเก่าแก่ที่มีความสำคัญและเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวหาดใหญ่มาอย่างยาวนานเกือบ 100 ปี

ประวัติการก่อตั้งและพัฒนา:

• จุดเริ่มต้น: วัดโคกสมานคุณเริ่มก่อตั้งเมื่อปลายปี พ.ศ. 2465 โดยพระอุปัชฌาย์ปาน ปุญญมณี เจ้าอาวาสวัดคลองเรียน ท่านได้รับบัญชาจากกรมหลวงลพบุรีราเชษฐ์ (ในสมัยนั้น) ให้ตรวจสอบและยกที่ดินเพื่อสร้างวัด ท่านจึงเริ่มสร้างศาลาที่พักเป็นปฐมฤกษ์ และชักชวนชาวบ้านมาร่วมกันบุกเบิกสร้างวัดขึ้นมา
• ชื่อเดิม: ในช่วงแรก วัดมีชื่อว่า "วัดโคกเสม็ดชุน" เนื่องจากบริเวณที่ตั้งวัดเป็นที่ราบสูงกว่าบริเวณรอบๆ เล็กน้อย ซึ่งทำให้ชาวบ้านเรียกขานว่า "วัดโคก"
• เปลี่ยนชื่อ: ต่อมา พระบัณฑิต อุตตโร เจ้าอาวาสองค์ต่อมา ได้เปลี่ยนชื่อวัดใหม่เป็น "วัดโคกสมานคุณ"
• การได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา: วัดโคกสมานคุณได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา และประกอบพิธีผูกพัทธสีมาเมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2475
• การยกฐานะเป็นพระอารามหลวง: เมื่อ พ.ศ. 2520 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9) ได้เสด็จพระราชดำเนินมายกช่อฟ้าพระอุโบสถ และพระราชทานราชทรัพย์ส่วนพระองค์เพื่อบำรุงวัด ด้วยเหตุนี้ วัดโคกสมานคุณจึงได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นพระอารามหลวงตั้งแต่วันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2521

สถาปัตยกรรมและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่สำคัญ:
วัดโคกสมานคุณมีศาสนสถานที่สำคัญและงดงามมากมาย อาทิ:

• พระปรางค์ 3 ยอด: ถือเป็นเอกลักษณ์ที่โดดเด่นของวัดโคกสมานคุณ และเป็นแห่งเดียวในหาดใหญ่ ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปต่างๆ และที่สำคัญคือ มีการบรรจุพระบรมสารีริกธาตุจากประเทศศรีลังกาไว้ที่ยอดพระปรางค์ด้วย
• องค์หลวงพ่อทวดเหยียบน้ำทะเลจืดองค์ใหญ่: ประดิษฐานอย่างสวยงามภายใต้กลีบบัวสแตนเลส
• มณฑปหลวงพ่อปาน: เป็นที่ประดิษฐานรูปปั้นของหลวงพ่อปาน ปุญญมณี ซึ่งเป็นพระเถระที่ชาวหาดใหญ่ให้ความเคารพนับถือ
• ท้าวเวสสุวรรณ 4 กร: เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ได้รับความนิยมอย่างมาก โดยเฉพาะในหมู่ชาวมาเลเซียที่มักจะมาขอพรเรื่องโชคลาภ

วัดโคกสมานคุณจึงเป็นทั้งศาสนสถานที่สำคัญ แหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ และสถานที่ท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่งดงามในจังหวัดสงขลา

• ภายในพระปรางค์สามยอด


• ภายในพระปรางค์สามยอด


• องค์หลวงพ่อทวดเหยียบน้ำทะเลจืดองค์ใหญ่: ประดิษฐานอย่างสวยงามภายใต้กลีบบัวสแตนเลส