"กรรมทางใจ"

" .. "กรรมที่อาจทำให้มนุษย์ในชาติหนึ่งต้องเป็นสัตว์ในอีกชาติหนึ่ง" หรือทำสัตว์ในชาติหนึ่งให้กลับเป็นมนุษย์ในอีกชาติหนึ่ง "มีผู้เขียนบ้างเล่าบ้างไว้หลายเรื่องเกี่ยวกับเรื่องนี้ รวมทั้งเรื่องที่มีปรากฎในพุทธกาล" จะเชื่อหรือไม่เชื่อก็ตาม ก็ไม่พึงประมาท

"กรรมใดที่เคยมีแสดงไว้ว่า ทำให้มนุษย์ต้องเกิดเป็นสัตว์" เชื่อหรือไม่เชื่อก็ไม่พึงทำ "กรรมสำคัญเกี่ยวกับเรื่องนี้เป็นกรรมทางใจ คือความผูกพัน" ผู้ตายที่มีความผูกพันในภพภูมิของตน เช่น ผูกพันในทรัพย์สมบ้ติของตนในภพภูมินั้น "ความผูกพันยึดมั่นอาจนำให้กลับเกิดในบ้านเรือนตนอีกไต้ แต่จะมิใช่เป็นมนุษย์"

มีเรื่องเล่าว่า "เกิดเป็นเล็นก็มี เกิดเป็นสุนัขก็มี" ซึ่งน่าจะไม่มีผู้Iดปรารถนาจะเป็น "จึงน่าจะต้องระวังกรรมทางใจให้มาก" เช่นเดียวกับกรรมทางกาย ทางวาจา อย่ายึดมั่นห่วงใยในอะไรให้มากนัก "วางเสียปล่อยเสีย ท่องพุทโธไว้ให้เสมอนั่นแหละ จะทำให้ถอนใจจากความยึดมั่นไต้" .. "

"แสงส่องใจ ๓ ตุลาคม ๒๕๓๓"
สมเด็จพระญาณสังวรฯ