ประวัติวัดชนาธิปเฉลิม พระอารามหลวงแห่งแรกในจังหวัดสตูล
วัดชนาธิปเฉลิม หรือที่ชาวบ้านเรียกกันติดปากว่า "วัดมำบัง" ตามชื่อคลองที่ตั้งอยู่ริมวัด ถือเป็นวัดพุทธศาสนาแห่งแรกและมีความสำคัญยิ่งต่อจังหวัดสตูล สร้างขึ้นเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2425 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจและประกอบศาสนกิจของชาวพุทธในพื้นที่ ซึ่งในอดีตเมืองสตูลเป็นเพียงชุมชนขนาดเล็กริมคลองมำบัง

เดิมทีวัดแห่งนี้มีชื่อว่า "วัดมำบัง" และได้ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางทางพระพุทธศาสนาของชุมชนมาอย่างต่อเนื่อง ต่อมาในปี พ.ศ. 2482 ได้มีการเปลี่ยนชื่อวัดใหม่เป็น "วัดชนาธิปเฉลิม" เพื่อความเป็นสิริมงคล ปัจจุบันวัดชนาธิปเฉลิมได้รับการยกฐานะเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ และตั้งอยู่ในเขตเทศบาลเมืองสตูล ตำบลพิมาน อำเภอเมืองสตูล จังหวัดสตูล

ความสำคัญและพัฒนาการ:

ในยุคแรกเริ่ม วัดมำบังเป็นเพียงสำนักสงฆ์ขนาดเล็ก การพัฒนาวัดให้มีความมั่นคงและเป็นศูนย์รวมศรัทธาอย่างแท้จริงเริ่มปรากฏชัดเจนขึ้นในสมัยของพระอธิการแสง ซึ่งเป็นเจ้าอาวาสในช่วงปี พ.ศ. 2473 ท่านมีบทบาทสำคัญในการบุกเบิกและวางรากฐานพระพุทธศาสนาในเมืองสตูล ในปีเดียวกันนี้ วัดมำบังได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ซึ่งถือเป็นครั้งแรกของเมืองสตูลที่มีการอนุญาตให้ประกอบพิธีอุปสมบทได้ ทำให้กุลบุตรชาวสตูลสามารถบวชเรียนในพระพุทธศาสนาได้โดยไม่ต้องเดินทางไปยังต่างเมือง

สถาปัตยกรรมที่โดดเด่น:

เอกลักษณ์สำคัญของวัดชนาธิปเฉลิมคือ พระอุโบสถ ซึ่งสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2473 มีลักษณะที่แตกต่างจากพระอุโบสถทั่วไป โดยเป็นอาคารสองชั้น:

• ชั้นล่าง: ก่ออิฐถือปูน ใช้เป็นศาลาการเปรียญสำหรับประกอบศาสนกิจและเป็นที่พำนักของพระภิกษุ
• ชั้นบน: เป็นอาคารไม้ ใช้สำหรับประกอบพิธีกรรมสำคัญของสงฆ์โดยเฉพาะ เช่น การทำสังฆกรรม
ด้านหน้าพระอุโบสถมีระเบียงและบันไดทางขึ้นทั้งสองข้าง เสาและบานหน้าต่างมีการแกะสลักลวดลายเครือเถาอย่างงดงาม นอกจากนี้ ภายในวัดยังมีสิ่งปลูกสร้างที่น่าสนใจอื่นๆ เช่น หอระฆังเรือพระ ที่มีรูปแบบสถาปัตยกรรมท้องถิ่นภาคใต้ และ พระเจดีย์ศรีเมืองใต้ ซึ่งได้ต้นแบบมาจากเจดีย์ในเมืองกุสินารา ประเทศอินเดีย

วัดชนาธิปเฉลิมไม่เพียงแต่เป็นศาสนสถานที่สำคัญเท่านั้น แต่ยังได้รับการประกาศให้เป็นเขตอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมศิลปกรรมท้องถิ่นโดยหน่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมศิลปกรรมท้องถิ่นจังหวัดสตูล ร่วมกับศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดสตูล และโรงเรียนสตูลวิทยา สะท้อนให้เห็นถึงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม และวัฒนธรรมของวัดแห่งนี้ที่มีต่อจังหวัดสตูลและประเทศไทยโดยรวม

• พระอุโบสถ

อุโบสถที่มีลักษณะแปลกไปจากพระอุโบสถโดยทั่วไป คือ อุโบสถวัดชนาธิปเฉลิม มีลักษณะ เป็นทรง 2 ชั้น ชั้นล่างก่ออิฐถือปูน ส่วนชั้นบนเป็นอาคารไม้ ด้านหน้าพระอุโบสถเป็นระเบียง มีบันไดทั้ง 2 ด้าน

พ.ศ. 2473 สร้างพระอุโบสถ ชั้นบนสำหรับประกอบพิธีกรรมของพระสงฆ์ ส่วนชั้นล่างใช้เป็นศาลาการเปรียญ ปัจจุบันได้บูรณปฏิสังขรณ์แล้ว สภาพเดิมที่ยังคงเหลืออยู่ คือ โครงสร้างของพระอุโบสถ และเสาบานหน้าต่างซึ่งแกะสลักรูปเครือเถา


• พระประธานในพระอุโบสถ (องค์ใหม่)


• พระประธานในพระอุโบสถ (องค์เดิม) ก่อนปี ๒๕๕๓ ประดิษฐานอยู่ชั้นบนของพระอุโบสถเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย หน้าตักกว้าง ๓๗ นิ้ว รูปแบบศิลปะสมัยสุโขทัย มีซุ้มเรือนะตุแบบเดียวกันกับพระพุทธชินราชหล่อด้วยสำริด พระเกศาเป็นสีดำ ประดิษฐานอยู่บนฐานชุกชีทรงสูง ออกแบบลวดลายเป็นดอกบัวสีทอง ประดับกระจกสีฟ้าและสีเขียวปีกแมลง ปัจจุบันทางวัดได้ดำเนินการหล่อพระประธานองค์ใหม่ซึ่งมีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบเดียวกัน ได้นำมาประดิษฐานแทนองค์เดิม เมื่อวันที่ ๑๗ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๓ ส่วนพระประธานองค์เดิมนั้นได้อัญเชิญมาประดิษฐานไว้ในอาคารพิพิธภัณฑ์ภายในชั้นล่างของพระธาตุเจดีย์ศรีเมืองใต้


• พระเจดีย์ศรีเมืองใต้ ซึ่งได้ต้นแบบมาจากเจดีย์ในเมืองกุสินารา ประเทศอินเดีย


• หอระฆังเรือพระ ที่มีรูปแบบสถาปัตยกรรมท้องถิ่นภาคใต้