วัดราชบูรณะ ตั้งอยู่ในตัวเมืองพิษณุโลก ริมแม่น้ำน่านฝั่งตะวันออก ทางทิศใต้ของวัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร (วัดใหญ่) ถือเป็นวัดเก่าแก่ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และศิลปกรรมมาช้านาน

ประวัติการสร้างและชื่อวัด

• สันนิษฐานสมัยสุโขทัย: มีการสันนิษฐานว่าวัดราชบูรณะน่าจะสร้างขึ้นตั้งแต่สมัยสุโขทัยตอนปลาย ในรัชสมัยของสมเด็จพระมหาธรรมราชาที่ 1 (พระยาลิไท) ซึ่งทรงครองราชย์ที่เมืองพิษณุโลกราวปี พ.ศ. 1905 ถึง พ.ศ. 1912 และได้ทรงบูรณะปฏิสังขรณ์โบราณสถานหลายแห่ง ทำให้พระพุทธศาสนารุ่งเรืองอย่างยิ่งในยุคนั้น

• สันนิษฐานสมัยอยุธยา: อีกหนึ่งข้อสันนิษฐานคือ สร้างในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถแห่งกรุงศรีอยุธยา ซึ่งทรงย้ายราชธานีมาประทับที่เมืองพิษณุโลกเป็นเวลาถึง 25 ปี (พ.ศ. 2006-2031) และทรงมีบทบาทสำคัญในการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาอย่างมาก การที่วัดใช้ชื่อว่า "ราชบูรณะ" อาจสื่อถึงการบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่โดยพระมหากษัตริย์

• การยกฐานะ: ปัจจุบันวัดราชบูรณะได้รับการยกฐานะให้เป็นพระอารามหลวง ชั้นตรี ชนิดสามัญ

โบราณสถานและโบราณวัตถุที่สำคัญ

• เจดีย์หลวง: เป็นเจดีย์ทรงกลมแบบลังกา ตั้งอยู่บนฐานแปดเหลี่ยมที่มีเจดีย์เล็กๆ ล้อมรอบ เป็นเจดีย์ที่สูงที่สุดในจังหวัดพิษณุโลก มีความสูงถึง 24 เมตร

• พระอุโบสถ: มีลักษณะเด่นที่ชายคาตกแต่งด้วยนาค 3 เศียร ภายในมีจิตรกรรมฝาผนังโบราณเกี่ยวกับเรื่องรามเกียรติ์ และภาพกามกรีฑา ซึ่งเป็นภาพที่หาชมได้ยากและไม่เคยพบในวัดอื่นๆ

• พระวิหาร: เป็นอาคารก่ออิฐถือปูน ภายในมีเสาศิลาแลงกลม และประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัยศิลปะสุโขทัยเป็นพระประธาน

วัดราชบูรณะยังคงเป็นศาสนสถานสำคัญที่บอกเล่าเรื่องราวทางประวัติศาสตร์และศิลปกรรมอันยาวนานของเมืองพิษณุโลก โดยมีโบราณวัตถุและสถาปัตยกรรมที่สะท้อนถึงอารยธรรมสุโขทัยและอยุธยาได้อย่างชัดเจน

• พระวิหาร: เป็นอาคารก่ออิฐถือปูน ภายในมีเสาศิลาแลงกลม และประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัยศิลปะสุโขทัยเป็นพระประธาน


• เจดีย์หลวง: เป็นเจดีย์ทรงกลมแบบลังกา ตั้งอยู่บนฐานแปดเหลี่ยมที่มีเจดีย์เล็กๆ ล้อมรอบ เป็นเจดีย์ที่สูงที่สุดในจังหวัดพิษณุโลก มีความสูงถึง 24 เมตร