ศ า ส น พิ ธี : การลาสิกขา
หั ว ข้ อ เ รื่ อ ง ที่ ๑ : วิธีการลาสิกขา

เมื่อถึงกำหนดพระสงฆ์ผู้จะนั่งเป็นพยานเข้าประชุมพร้อมกัน ภิกษุผู้จะต้องการลาสิกขา แสดงอาบัติหมดจดสิ้นดีแล้ว พาดผ้าสังฆาฏิเข้าไปนั่งกระเหย่ง หันหน้าตรงต่อพระพุทธรูป (ที่ประดิษฐานบนที่บูชา) กราบลงด้วยเบญจางคประดิษฐ์ ๓ หน ประณมมือ เปล่งวาจา นะโม ๓ จบ แล้วกล่าวอตีตปัจจเวกขณ์ทั้ง ๔ ปัจจัย พอให้สงฆ์ได้ยิน (ถ้าผู้สึกหลายรูปให้ว่าพร้อม กันก็ได้) เปล่งวาจาทั้งอรรถทั้งแปล พร้อมด้วยเจตนาที่จะละเพศออกเป็นคฤหัสถ์ คราวละคน ว่า...

สิกขัง ปัจจักขามิ ข้าพเจ้าลาสิกขา
คิหีติ มัง ธาเรถะ ขอท่านทั้งหลายจงจำข้าพเจ้าว่าเป็นคฤหัสถ์

ถ้าความรู้สึกใจดิ่งเที่ยวลงไปว่าเป็นคฤหัสถ์แน่แล้ว ว่าเพียง ๑ จบ ก็ใช้ได้ แต่ถ้ายังไม่แน่วแน่ พอ จะว่ากี่ครั้งก็ได้ ว่าไปจนตกลงใจ

เมื่อว่าไปจนปลงใจแล้วกราบสงฆ์ ๓ หน ออกไปผลัดผ้าขาวโจงกระเบน (ให้เอาผ้าขาวสอด เข้าไปในผ้าเหลือง) ห่มผ้าขาวเฉวียงบ่าแล้วเข้าไปหันหน้าตรงต่อสงฆ์ กราบ ๓ หน ประณม มือเปล่งวาจาถึงพระไตรสรณคมน์พร้อมกัน แสดงตนเป็นอุบาสกว่า

เอสาหัง ภันเต สุจิระปะรินิพพุตัมปิ
ตัง ภะคะวะตัง สะระณัง คัจฉามิ.
ธัมมัญจะ ภิกขุสังฆัญจะ,
อุปาสะกัง มัง สังโฆ ธาเรตุ,
อัชชะตัคเค ปาณุเปตัง สะระณัง คะตัง.

แปลว่า ท่านเจ้าข้า ข้าพเจ้านั้นถึงพระผู้มีพระภาคเจ้าแม้ปรินิพานนานแล้วนั้น กับพระธรรม และภิกษุสงฆ์ว่าเป็นสรณะ ขอพระสงฆ์จงจำข้าพเจ้าว่า เป็นอุบาสกผู้ถึงสรณะตลอดชีวิตตั้งแต่ วันนี้เป็นต้นไป.

เมื่อกล่าวจบแล้ว พระผู้เป็นประธานแห่งสงฆ์กล่าวคำให้ศีลตั้งแต่... ปาณาติปาตา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ เป็นต้นไปจนถึง สุราเมระยะมัชชะปะมาทัฏฐานา เวระมะณี สิกขาปะ ทัง สะมาทิยามิ (ยกไตรสรณคมณ์เพราะผู้ลาสิกขาเปล่งวาจาถึงพระไตรสรณคมณ์ แสดงตน เป็นอุบาสกแล้ว)

อุบาสกใหม่ว่าตามไปทุกสิกขาบทจนจบ พระผู้ให้ศีลสรุปว่า...

อิมินา ปัญจะ สิกขาปะทานิ นิจจะสีละวะเสน สาธุกัง รักขิตัพพานิ.

อุบาสกใหม่รับว่า... อามะภันเต.

แล้วพระผู้ให้ศีลกล่าวต่อไปว่า...

สีเลนะ สุคะตึ ยันติ,
สีเลนะ โภคะสัมปะทา สีเลนะ นิพพุตึ ยันติ,
ตัสมา สีลัง วิโสธะเย.

จบแล้ว อุบาสกใหม่กราบพระสงฆ์ ๓ หน ถือบาตรน้ำมนต์ออกไป ณ ที่ซึ่งเตรียมไว้อาบน้ำ มนต์ เมื่อพระภิกษุรูปใดรูปหนึ่งลงมือหลั่งน้ำพระพุทธมนต์ พระสงฆ์สวดชัยมงคลคาถา เริ่ม ต้นว่า...
ชะยันโต โพธิยา มูเลฯ.

จบหนึ่งหรือสามจบ หรือมากกว่านี้ สุดแล้วแต่รูปงาน แล้วว่า...

ภะวะตุ สัพพะมังคะลัง. ต่อท้าย

เสร็จแล้ว อุบาสกใหม่พึงผลัดผ้าขาวอาบน้ำเสีย นุ่งผ้าสำหรับคฤหัสถ์ เข้ามากราบพระสงฆ์ อีก ๓ หน

ต่อไป อุบาสกใหม่จะอังคาสพระภิกษุด้วยอาหารบิณฑบาต เมื่อพระสงฆ์ฉันเสร็จแล้ว ถวาย ไทยธรรมเสร็จแล้ว พระสงฆ์กล่าวอนุโมทนา... ยะถา สัพพี ใช้ โสอัตถะลัทโธ หรือ เต อัตถะ ลัทธา. ต่อตามจำนวนอุบาสกคนเดียวหรือหลายคน แล้วใช้... ภะวะตุ สัพพะมัง คะลัง.

เมื่อพระสงฆ์อนุโมทนา กำลัง... ยะถา (นำรูปเดียว) อุบาสกใหม่พึงกรวดน้ำรินลงภาชนะ พอ พระสงฆ์ว่า สัพพี พร้อมกัน อุบาสกใหม่พึงเทน้ำให้หมด แล้วนั่งประณมมือฟังจนจบ เมื่อจบ แล้วพึงนั่งกระหย่งกราบตรงหน้าพระสงฆ์อีก ๓ หน เพียงเท่านี้เป็นเสร็จพิธีลาสิกขา