"ชเห กาปุริเส หีเน กุกฺกุโฏวิย เสนกํ ควรละคนชั่วเลวเสีย เหมือนไถ่เหยี่ยวฉะนั้น"

พุทธสุภาษิต
/ทุกนิบาตชาดก/

๏ พุทธสุภาษิต: ชเห กาปุริเส หีเน กุกฺกุโฏวิย เสนกํ

คำอ่านบาลี:
ชะเห กาปุริเส หีเน กุกกุโฏวิยะ เสนะกัง

คำแปล:
ควรละคนชั่วเลวเสีย เหมือนไถ่เหยี่ยวฉะนั้น

อธิบาย:
พุทธสุภาษิตบทนี้สอนให้เรารู้จัก ปลีกตัวออกห่างจากคนชั่วหรือคนเลว ผู้ที่ประพฤติตนไม่เหมาะสม มีจิตใจไม่ดีงาม หรือมีพฤติกรรมที่เป็นภัยต่อผู้อื่น การคบหาสมาคมกับคนเหล่านี้อาจนำพาเราไปสู่ความเดือดร้อน ความเสียหาย หรือแม้กระทั่งทำให้เราประพฤติตามในทางที่ผิดได้

การเปรียบเทียบกับ "ไถ่เหยี่ยว" หรือ "การสลัดเหยี่ยวทิ้งไป" นั้นเป็นการอุปมาที่คมคาย ในอดีต การใช้เหยี่ยวล่าสัตว์เป็นที่นิยม แต่เมื่อเหยี่ยวไม่สามารถใช้งานได้ตามวัตถุประสงค์ หรือเป็นภาระ ก็จะถูกปลดปล่อยหรือทอดทิ้งไป เปรียบเหมือนกับคนชั่วที่ไม่มีประโยชน์ ไม่สามารถนำพาไปสู่สิ่งที่ดีงามได้ และอาจเป็นภัยในภายหลัง การตัดความสัมพันธ์จึงเป็นสิ่งจำเป็น

สุภาษิตนี้เน้นย้ำถึง ความสำคัญของการเลือกคบคน สังคมที่เราอยู่และคนที่เราคบหาสมาคมด้วยมีอิทธิพลอย่างมากต่อความคิด พฤติกรรม และการดำเนินชีวิตของเรา การอยู่ใกล้คนดีมีปัญญาจะนำพาเราไปสู่ความเจริญงอกงาม แต่การคลุกคลีกับคนพาลอาจนำไปสู่ความเสื่อมเสียได้

สรุป:
พุทธสุภาษิต "ชเห กาปุริเส หีเน กุกกุโฏวิย เสนกัง" สอนให้เรา รู้จักละเว้นและปลีกตัวจากคนชั่ว เพื่อป้องกันตนเองจากอันตรายและความเสื่อมเสีย การทำเช่นนี้เป็นการรักษาความบริสุทธิ์ของจิตใจและป้องกันไม่ให้เราต้องเข้าไปพัวพันกับเรื่องที่ไม่ถูกต้อง ควรเลือกคบคนดี มีคุณธรรม เพื่อนำพาชีวิตไปในทางที่เจริญก้าวหน้าและมีความสุข.๛