อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย ชํานะตนนั้นแหละเป็นดี

พุทธศาสนสุภาษิต
/ธรรมบท ขุทกนิกาย/


๏ พุทธสุภาษิต: อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย
คำอ่าน: อัด-ตา หะ-เว ชิ-ตัง เสย-โย

คำแปล: ชนะตนนั้นแหละเป็นดี

คำอธิบาย:

พุทธสุภาษิตบทนี้เป็นคำสอนที่เน้นย้ำถึงความสำคัญของการเอาชนะตนเอง การเอาชนะในที่นี้ไม่ได้หมายถึงการเอาชนะผู้อื่นในการแข่งขันหรือการต่อสู้ แต่เป็นการเอาชนะกิเลส ตัณหา ความโลภ ความโกรธ ความหลง และอุปสรรคต่างๆ ที่เกิดขึ้นภายในจิตใจของตนเอง

การชนะตนเองนั้นประเสริฐกว่าการชนะผู้อื่นด้วยเหตุผลหลายประการ ดังนี้:

• เป็นการชนะที่ยั่งยืน: การชนะผู้อื่นเป็นชัยชนะภายนอกที่ไม่แน่นอน วันหนึ่งเราอาจชนะ แต่อีกวันหนึ่งอาจแพ้ได้ แต่การชนะใจตนเองเป็นการเปลี่ยนแปลงจากภายใน เป็นการพัฒนาคุณธรรมและความเข้มแข็งทางจิตใจ ซึ่งเป็นสิ่งที่ยั่งยืนและติดตัวเราไปตลอด
• เป็นการชนะที่แท้จริง: การชนะผู้อื่นบางครั้งอาจมาจากการใช้เล่ห์เหลี่ยม กลโกง หรือการเอาเปรียบ ซึ่งไม่ใช่ชัยชนะที่แท้จริง แต่การชนะตนเองเป็นการต่อสู้กับกิเลสอย่างตรงไปตรงมา เป็นการพัฒนาตนเองอย่างแท้จริง
• นำมาซึ่งความสุขที่แท้จริง: การชนะผู้อื่นอาจนำมาซึ่งความสุขชั่วคราว ความพึงพอใจในชัยชนะ แต่การชนะตนเองนำมาซึ่งความสงบสุขภายใน ความเบิกบานใจ และความพึงพอใจในคุณงามความดีที่ได้สั่งสมไว้
• เป็นการพัฒนาตนเอง: การเอาชนะกิเลสและความอ่อนแอของตนเองเป็นการฝึกฝนตนเองให้เป็นคนที่ดีขึ้น เข้มแข็งขึ้น มีสติปัญญามากขึ้น และสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุขและไม่เบียดเบียนผู้อื่น
• เป็นพื้นฐานของการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข: เมื่อแต่ละคนสามารถเอาชนะตนเอง ควบคุมอารมณ์ และลดละกิเลสได้ สังคมก็จะมีความสงบสุข ลดปัญหาความขัดแย้งและการเบียดเบียนซึ่งกันและกัน

สรุป:

พุทธสุภาษิต "อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย" สอนให้เราเห็นความสำคัญของการฝึกฝนและเอาชนะจิตใจตนเอง การเอาชนะกิเลสและความอ่อนแอภายในเป็นชัยชนะที่ประเสริฐที่สุด ยั่งยืนที่สุด และนำมาซึ่งความสุขที่แท้จริง นอกจากนี้ยังเป็นพื้นฐานสำคัญของการพัฒนาตนเองและสร้างสังคมที่สงบสุข การมุ่งมั่นเอาชนะตนเองจึงเป็นหนทางสู่ความเจริญก้าวหน้าทั้งทางโลกและทางธรรม

ดังนั้น แทนที่จะมุ่งเน้นไปที่การแข่งขันและการเอาชนะผู้อื่น เราควรหันกลับมาพิจารณาตนเอง ฝึกฝนจิตใจ และพยายามเอาชนะกิเลสที่คอยรบกวนจิตใจของเรา นั่นแหละคือหนทางแห่งความสุขและความสำเร็จที่แท้จริงตามคำสอนของพระพุทธเจ้า ๛