พจนานุกรมพุทธศาสน์

หมวด สมถภาวนา - สมพงศ์

สมถภาวนา - สมพงศ์

สมถภาวนา การเจริญสมถกัมมัฏฐาน ทำจิตให้แน่วแน่เป็นสมาธิ ดู ภาวนา

สมถยานิก ผู้มีสมถะเป็นยาน หมายถึงผู้เจริญสมถกรรมฐาน จนได้ฌานก่อนแล้วจึงเจริญวิปัสสนาต่อ

สมถวิธี วิธีระงับอธิกรณ์ ดู อธิกรณสมถะ

สมถวิปัสสนา สมถะและวิปัสสนา

สมนุภาสนา การสวดสมนุภาสน์, สวดประกาศห้ามไม่ให้ถือรั้นการอันมิชอบ

สมบัติ^๑ ความถึงพร้อม, สิ่งที่ได้ที่ถึงด้วยดี, เงินทองของมีค่า, สิ่งที่มีอยู่ในสิทธิอำนาจของตน, ความพรั่งพร้อมสมบูรณ์, สมบัติ ๓ ได้แก่ มนุษยสมบัติ สมบัติในชั้นมนุษย์ สวรรคสมบัติ สมบัติในสวรรค์ (เทวสมบัติ หรือทิพยสมบัติก็เรียก) และนิพพานสมบัติ สมบัติคือนิพพาน

สมบัติ^๒ ความถึงพร้อม, ความสมบูรณ์, ความครบถ้วนของสังฆกรรม เช่นอุปสมบท เป็นต้น ที่จะทำให้สังฆกรรมนั้นถูกต้อง ใช้ได้ มีผลสมบูรณ์ มี ๔ คือ
๑. วัตถุสมบัติ วัตถุถึงพร้อม เช่นผู้อุปสมบทเป็นชายอายุครบ ๒๐ ปี
๒. ปริสสมบัติ บริษัทคือที่ประชุมถึงพร้อม สงฆ์ครบองค์กำหนด
๓. สีมาสมบัติ เขตชุมนุมถึงพร้อม เช่น สีมามีนิมิตถูกต้องตามพระวินัย และประชุมทำในเขตสีมา
๔. กรรมวาจาสมบัติ กรรมวาจาถึงพร้อมสวดประกาศถูกต้องครบถ้วน

(ข้อ ๔ อาจแยกเป็น ๒. ข้อ คือเป็น
๔ ญัตติสมบัติ ญัตติถึงพร้อม คือคำเผดียงสงฆ์ถูกต้อง
๕. อนุสาวนาสมบัติ อนุสาวนา ถึงพร้อม คำหารือตกลงถูกต้อง รวมเป็นสมบัติ ๕);

เทียบ วิบัติ

สมบัติของอุบาสก ๕ คือ ๑. มีศรัทธา ๒. มีศีลบริสุทธิ์ ๓. ไม่ถือมงคลตื่นข่าว เชื่อกรรม ไม่เชื่อมงคล ๔. ไม่แสวงหาเขตบุญนอกหลักพระพุทธศาสนา ๕. ขวนขวายในการอุปถัมภ์บำรุงพระพุทธศาสนา (ข้อ ๕ ตามแบบเรียนว่าบำเพ็ญบุญแต่ในพุทธศาสนา)

สมผุส เป็นคำเฉพาะในโหราศาสตร์ หมายถึงการคำนวณชนิดหนึ่ง เกี่ยวกับโลกและดาวนพเคราะห์เล็งร่วมกัน และ ดู มัธยม

สมพงศ์ การร่วมวงศ์หรือตระกูลกัน, ร่วมวงศ์กันได้ ลงกันได้

---