วัดมัชฌิมาวาสวรวิหาร ตั้งอยู่ที่ถนนไทรบุรี ตำบลบ่อยาง อำเภอเมืองสงขลา จังหวัดสงขลา เป็นวัดเก่าแก่และสำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของจังหวัดสงขลา มีประวัติยาวนานกว่า 400 ปี นับตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย

ชื่อเดิมและที่มา:
• วัดยายศรีจันทร์: เดิมทีวัดนี้มีชื่อว่า "วัดยายศรีจันทร์" หรือ "วัดยายสีจันทร์" สร้างขึ้นโดยยายศรีจันทร์ ซึ่งเป็นคหบดีผู้มั่งคั่งในเมืองสงขลาสมัยอยุธยาตอนปลาย
• วัดกลาง: ต่อมาเมื่อมีการสร้างวัดอื่นขึ้นทางทิศเหนือ (วัดเลียบ) และทิศใต้ (วัดโพธิ์) ชาวบ้านจึงนิยมเรียกวัดยายศรีจันทร์ว่า "วัดกลาง" เนื่องจากตั้งอยู่กึ่งกลางระหว่างวัดทั้งสอง

การเปลี่ยนชื่อและยกฐานะ:
• วัดมัชฌิมาวาส: ในปี พ.ศ. 2431 พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส (สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ในภายหลัง) ได้เสด็จเมืองสงขลา และทรงเปลี่ยนชื่อ "วัดกลาง" เป็น "วัดมัชฌิมาวาส" ซึ่งเป็นภาษาบาลี มีความหมายว่า "วัดที่อยู่กลาง"
• พระอารามหลวง: ในปี พ.ศ. 2460 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ยกฐานะวัดมัชฌิมาวาสขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดวรวิหาร มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า วัดมัชฌิมาวาสวรวิหาร ปัจจุบันเป็นชนิดสามัญ

การบูรณปฏิสังขรณ์และสิ่งสำคัญภายในวัด:
วัดมัชฌิมาวาสได้รับการบูรณะและพัฒนามาอย่างต่อเนื่องในหลายรัชกาล:
• สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น (รัชกาลที่ 1): เจ้าพระยาอินทคีรี (บุญหุ้ย) ผู้สำเร็จราชการเมืองสงขลา ได้บูรณะครั้งใหญ่ โดยสร้างพระอุโบสถและศาลาการเปรียญขึ้นใหม่
• สมัยรัชกาลที่ 3 และ 4: เจ้าพระยาวิเชียรคีรี (บุญสังข์) ผู้สำเร็จราชการเมืองสงขลา ได้บูรณะและสร้างพระอุโบสถหลังปัจจุบัน รวมถึงศาลาการเปรียญ หอไตร ศาลาฤาษี และกำแพงวัด

สิ่งสำคัญภายในวัด ได้แก่:
• พระอุโบสถ: เป็นอาคารทรงไทยสมัยรัตนโกสินทร์ เลียนแบบพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม สร้างขึ้นระหว่าง พ.ศ. 2390 - 2403 เป็นฝีมือช่างหลวงจากกรุงเทพฯ ร่วมกับช่างท้องถิ่น มีความโดดเด่นที่หน้าบันปูนปั้นปิดทองและติดกระจกรูปพระพรหมสี่หน้าทรงหงส์ (ทิศตะวันออก) และพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ (ทิศตะวันตก)
• พระประธานในพระอุโบสถ: เป็นพระพุทธรูปหินอ่อน ปางสมาธิ พุทธลักษณะแบบไทยผสมจีน ฝีมือช่างท้องถิ่นปั้นหุ่นและส่งไปแกะสลักที่ประเทศจีน
• จิตรกรรมฝาผนัง: ภายในพระอุโบสถมีจิตรกรรมฝาผนังที่สวยงามและสมบูรณ์มาก เขียนด้วยสีฝุ่นบนผนังปูนในสมัยรัชกาลที่ 4 แสดงภาพพุทธประวัติ ทศชาติชาดก เทพชุมนุม รวมถึงสะท้อนภาพชีวิตและวัฒนธรรมของคนในท้องถิ่น
• พระวิหาร: มีศิลปกรรมที่ผสมผสานทั้งไทย จีน และยุโรป
• พระเจดีย์แบบจีน (ถะ): เป็นเจดีย์ 7 ชั้น ย่อมุม 6 เหลี่ยม ทำด้วยหินแกรนิต สร้างโดยเจ้าพระยาอินทคีรี (บุญหุ้ย ณ สงขลา)
• ศาลาฤๅษีดัดตน: ศาลาทรงไทยที่งดงาม ภายในมีภาพวาดจิตรกรรมฝาผนังเกี่ยวกับฤๅษีดัดตนและตำรายาต่างๆ
• พิพิธภัณฑ์ภัทรศิลป์: เป็นที่เก็บรวบรวมพระพุทธรูปและวัตถุโบราณที่สำคัญทางประวัติศาสตร์

วัดมัชฌิมาวาสจึงเป็นศูนย์รวมทางจิตใจและเป็นแหล่งศึกษาทางประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรมที่สำคัญของจังหวัดสงขลามาอย่างยาวนาน

• พระอุโบสถ: เป็นอาคารทรงไทยสมัยรัตนโกสินทร์ เลียนแบบพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม สร้างขึ้นระหว่าง พ.ศ. 2390 - 2403 เป็นฝีมือช่างหลวงจากกรุงเทพฯ ร่วมกับช่างท้องถิ่น มีความโดดเด่นที่หน้าบันปูนปั้นปิดทองและติดกระจกรูปพระพรหมสี่หน้าทรงหงส์ (ทิศตะวันออก) และพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ (ทิศตะวันตก)


• พระประธานในพระอุโบสถ: เป็นพระพุทธรูปหินอ่อน ปางสมาธิ พุทธลักษณะแบบไทยผสมจีน ฝีมือช่างท้องถิ่นปั้นหุ่นและส่งไปแกะสลักที่ประเทศจีน


• พระวิหาร: มีศิลปกรรมที่ผสมผสานทั้งไทย จีน และยุโรป


• พระประธานในพระวิหาร