ผาติ ํ กยิรา อวิเหจยํ ปรํ ไม่เบียดเบียนผู้อื่นควรทำความเจริญ

พุทธศาสนสุภาษิต
/สัตตกนิบาตชาดก/

๏ พุทธสุภาษิตบทนี้ "ผาติ ํ กยิรา อวิเหจยํ ปรํ" มีความหมายโดยตรงว่า "ควรทำความเจริญ โดยไม่เบียดเบียนผู้อื่น" หรืออาจแปลให้เข้าใจง่ายขึ้นได้ว่า "พึงสร้างความดีงาม โดยไม่ก่อความเดือดร้อนให้ใคร"

คำอธิบาย:
• ผาติ ํ (Phātiṃ): เป็นกรรมของคำว่า "กยิรา" แปลว่า ความเจริญ ความงอกงาม ความดีงาม ความสงบสุข สวัสดิภาพ
• กยิรา (Kayirā): เป็นกริยาพึงกระทำ มาจากรากศัพท์ "กร" (kar) แปลว่า ทำ กระทำ สร้าง ประกอบ กับวิภัตติที่แสดงความปรารถนาหรือความควร
• อวิเหจยํ (Avihecayaṃ): เป็นกริยากิริยาคุณ (Gerund) ปฏิเสธ มาจาก "วิเหจ" (viheca) แปลว่า เบียดเบียน รบกวน ทำความเดือดร้อน ทำให้เสียหาย เติม "อ" (a) ข้างหน้าเป็นปฏิเสธ แปลว่า ไม่เบียดเบียน
• ปรํ (Paraṃ): เป็นกรรมของคำว่า "วิเหจยํ" แปลว่า ผู้อื่น คนอื่น สัตว์อื่น

ดังนั้น เมื่อนำคำต่างๆ มาประกอบกัน จึงสื่อความหมายว่า บุคคลควรสร้างและสั่งสมความดีงาม ความเจริญก้าวหน้าในชีวิต โดยต้องไม่กระทำการใดๆ ที่เป็นการเบียดเบียน รบกวน หรือสร้างความเดือดร้อนให้แก่ผู้อื่น

การสรุป:
• พุทธสุภาษิตบทนี้เป็นหลักธรรมสำคัญที่เน้นย้ำถึง ความสัมพันธ์ระหว่างการสร้างความดีงามของตนเองกับการไม่เบียดเบียนผู้อื่น ในพระพุทธศาสนา การพัฒนาตนเองและการอยู่ร่วมกับผู้อื่นอย่างสันติสุขเป็นสิ่งที่ต้องดำเนินควบคู่กันไป

• ภาษิตนี้สอนให้เราตระหนักว่า ความเจริญที่แท้จริงนั้น ไม่ได้มาจากการเหยียบย่ำหรือสร้างความทุกข์ให้กับผู้อื่น การแสวงหาความสุขหรือความสำเร็จส่วนตัวโดยละเลยหรือเบียดเบียนผู้อื่น ย่อมไม่ใช่หนทางที่ถูกต้องตามหลักธรรมคำสอน

• หลักการนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้ในทุกระดับของชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการดำเนินชีวิตส่วนตัว การทำงานร่วมกับผู้อื่น หรือการอยู่ร่วมกันในสังคม การกระทำใดๆ ที่มุ่งสร้างความเจริญให้ตนเองโดยไม่ก่อให้เกิดความเสียหายหรือความเดือดร้อนแก่ผู้อื่น ย่อมเป็นสิ่งที่พึงกระทำและเป็นไปในทิศทางที่ถูกต้องตามหลักพระพุทธศาสนา ๛