.
"นิวรณ์ อวิชชา วิชชา ปัญญา"

" .. สิ่งที่ทำให้ดวงจิตเกิดความไม่สงบวุ่นวายเหล่านี้ "จัดเป็นตัวนิวรณธรรมทั้งสิ้น เป็นตัวสังขารที่ทรงแต่งใจ เป็นตัวที่จะคอยทำลายคุณความดีในการเจริญสมาธิ" เพราะฉะนั้น "เราจำเป็นจะต้องกำจัดทิ้งให้หมด"

ตัวสังขารนี้ ถ้าคิดนึกไปในเรื่องของโลก "ก็เป็นสังขารโลก" ถ้าคิดนึกไปในเรื่องของธรรม "ก็เป็นสังขารธรรม" ทั้งสองอย่างนี้ ย่อมเกิดจาก "อวิชชา" คือ ความไม่รู้ ถ้าตัวไม่รู้นี้ดับ ก็จะเกิด "วิชชา"ขึ้นแทนที่

ฉะนั้น "เราต้องพยายามเพิ่มกำลังแห่งสมาธิขึ้นอีก จนสิ่งขารเหล่านี้ดับไป เมื่อนั้น อวิชชาก็จะดับไปด้วย" คงเหลือแต่ "วิชชา" คือตัวรู้ ตัวรู้อันนี้เป็นตัว "ปัญญา" แต่เป็นปัญญาที่เกิด ขึ้นในตัวเอง .. "

"อานาปานสติ ภาวนามัย"
พระสุทธิธรรมรังสีคัมภีรเมธาจารย์
(หลวงพ่อลี ธมฺมธโร)