เป็นธรรมดาที่ปุถุชนมีความกลัวตายไม่มากก็น้อย คนส่วนใหญ่มักเก็บกดไม่อยากจะคิดถึงความตาย บางครอบครัวถือว่าการพูดถึงความตายเป็นอัปมงคล เหมือนเป็นการสาปแช่ง แต่พระพุทธองค์ทรงสอนให้เรากล้าระลึกถึงความตายบ่อยๆ จนเกิดความคุ้นเคย บทสวดมนต์ที่ว่า “เรามีความแก่ความเจ็บไข้ความตายเป็นธรรมดา เราจะล่วงพ้นความแก่ความเจ็บไข้ความตายไปไม่ได้” เราควรสวดเป็นประจำทุกวัน เพื่อให้เรื่องนี้ค่อยๆ ซึมซับเข้ามาว่าเป็นเรื่องธรรมดา ถึงตอนนี้ยังไม่ตาย แต่ก็กำลังจะตาย พูดได้ว่ามนุษย์คือสัตว์ที่ต้องตาย นี่ไม่ใช่การมองโลกในแง่ร้าย แต่มันเป็นเรื่องจริง

นอกจากนี้ในชีวิตประจำวันของเรา ให้สังเกตการเกิดการดับ ความพลัดพรากที่เกิดขึ้นในแต่ละวัน ออกจากบ้านไปทำงานก็พลัดพรากจากบ้านจากคนในบ้าน เป็นการพลัดพรากเล็กๆ น้อยๆ ทุกครั้งที่จากกัน เราจะเห็นว่าในแต่ละวันมีการพลัดพรากในระดับปลีกย่อยไม่รู้กี่ครั้งต่อกี่ครั้ง หากเราสังเกตแล้วจดจำไว้ มันจะซึมลึกเข้าไปถึงใจว่า ชีวิตมันมีเกิดมีดับเป็นเรื่องธรรมดา

แต่การจะพ้นจากความกลัวโดยสิ้นเชิงได้นั้นคงเป็นเรื่องของการภาวนา เป็นเรื่องของการมองกายมองใจว่าสักแต่ว่าธรรมชาติธรรมดา นี่ไม่ใช่ทฤษฎีไม่ใช่ความคิด แต่เป็นประสบการณ์ตรงที่เราเห็นได้ ไม่มีอะไรที่เป็นเราเป็นของเราที่จะไม่ตายไป มันมีแต่การหมุนเวียนต่อๆ กันไปเท่านั้น

พระอาจารย์ชยสาโร