พระภคุเกิดในตระกูลศากยวงศ์ในกรุงกบิลพัสดุ์ เมื่อสมเด็จพระบรมศาสดาเสด็จมาโปรดพระประยูรญาติ แล้วเสด็จออกจาก กรุงกบิลพัสดุ์ไปประทับอยู่ที่อนุปิยนิคมอันพวนารามของมัลลกษัตริย์
ในเวลานั้นมีศากยกุมารผู้มีชื่อเสียงโด่งดังออกบวชตามพระบรมศาสดา เป็นอันมาก วันหนึ่งอนุรุทธศากยกุมาร มีความประสงค์จะออกบวชตามเสด็จพระบรมศาสดาบ้าง จึงได้มา ชักชวนภคุศากยกุมารให้ออกบวชด้วย
เมื่อภคุศากยกุมารมีความพอใจในการที่จะอุปสมบทตามคำชักชวน จึงได้พากันเสด็จออก จากพระนครกบิลพัสดุ์ พร้อมด้วยเจ้าศากยะอีก ๔ พระองค์ คือ ภัททิยะ,อนุรุทธ,อานันทะ,กิมพิละ โกลิยกุมารอีกหนึ่งองค์ คือ เทวทัต รวมทั้งอุบาลีผู้เป็นนายภูษามาลาเป็น ๗ พากันเข้าไปเฝ้าพระบรมศาสดาซึ่งประทับอยู่ที่อนุปิยนิคม แคว้นมัลละ ทูลขออุปสมบท ในพระธรรมวินัยพระองค์ก็ทรงอนุญาติให้เป็นภิกษุในพระพุทธศาสนา
เมื่อพระภคุศากยะได้อุปสมบทแล้ว เป็นผู้ไม่ประมาทตั้งใจบำเพ็ญความเพียรในวิปัสสนากรรมฐาน ไม่ช้าไม่นานก็บรรลุ พระอรหัตตผล เป็นพระอเสขบุคคลนับเข้าในพระสาวกผู้ใหญ่ ๘๐ รูปองค์หนึ่ง
เมื่อท่านภคุนั้นดำรงเบญจขันธ์อยู่โดยสมควรแก่กาล แล้วก็ดับขันธปรินิพพาน