มนุษย์เราขาดความเป็นอิสระอย่างแท้จริง เพราะสิ่งเศร้าหมองอยู่ในใจบีบคั้นและผูกมัด มนุษย์เป็นอิสระอย่างแท้จริงได้ด้วยการฝึกหัดกาย วาจา ใจ ของตนตามหลักคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าเท่านั้น คำว่า อิสระอย่างแท้จริง ตรงกับคำภาษาบาลีว่า วิมุตติ หรือความหลุดพ้น พระพุทธองค์ตรัสไว้ว่า วิมุตติ คือ หัวใจของพระพุทธศาสนา

ก้าวแรกบนทางสายกลางเกิดขึ้น เมื่อเราสำนึกว่าเรากำลังติดคุกติดตะรางแห่งกิเลส การมีเงินมีทองมากๆ ไม่ได้ช่วยให้หลุดพ้นแต่อย่างใด เพียงแค่ประดับให้ที่กักขังน่าอยู่ขึ้นหน่อยหนึ่งเท่าน้ันเอง อย่างไรก็ตามคุกของมนุษย์แปลกอย่างหนึ่ง คือ ประตูไม่ได้ใส่กุญแจ ใครจะพ้นโทษก็พ้นได้ ถ้ากล้าลืมตาดูชีวิตของตนจนเบื่อหน่ายในการเป็นนักโทษ และเริ่มขัดเกลากิเลส

พระอาจารย์ชยสาโร