ในช่วงเวลาที่ผู้คนเฉลิมฉลอง “สงกรานต์” ด้วยความสนุกสนาน หลายคนอาจไม่เคยรู้ว่า สงกรานต์ แปลว่า “การก้าวหน้า” — แต่คำถามคือ เรากำลังก้าวหน้าในทางใด? ก้าวไปสู่ความสงบเย็น หรือกำลังก้าวลึกลงในวังวนของความทุกข์โดยไม่รู้ตัว?

พุทธทาสภิกขุ ได้ให้ข้อคิดไว้ในวันสงกรานต์ว่า

"คำว่าสงกรานต์ คำนี้ถ้าเป็นภาษาบาลีก็เป็น สังกันตะ แปลว่าก้าวล่วงไป แปลว่าก้าวไปพร้อม คือ การก้าวหน้า คำว่าสงกรานต์แปลว่าก้าวหน้า

โลกนี้ก้าวหน้าหรือไม่ก้าวหน้า?
โลกนี้มีสงกรานต์หรือไม่มีสงกรานต์?

ถ้าดูอย่างหยาบๆ อย่างเขลาๆ ตามๆ กันไปก็จะรู้สึกว่าโลกนี้ก้าวหน้า คือมีความเจริญเกิดขึ้นมาอย่างนั้นอย่างนี้

เขาทำอะไรได้แปลกๆใหม่ๆ จนกระทั่งว่าจะไปเอาโลกพระจันทร์ โลกพระอังคาร โลกไหนก็ได้ อย่างนี้ก็เรียกว่าความก้าวหน้า แต่เป็นความก้าวหน้าในทางวัตถุ ไม่ใช่ทางจิตใจ

#โลกนี้กำลังถอยหลัง
#คือมันจะมีความทุกข์มากขึ้น

โลกนี้มันถอยหลังไปหาความทุกข์
ที่มากที่รุนแรงยิ่งขึ้น
แต่คนในโลกนี้พูดว่าก้าวหน้า

ยิ่งเจริญตามประสาชาวโลกชนิดนี้มากขึ้นเท่าไร
ก็จะยิ่งมีความทุกข์มากขึ้นเท่านั้น

ยิ่งเจริญหรูหราทางวัตถุมากเข้าเท่าไร
ก็ยิ่งมีความยุ่งยากลำบากซับซ้อน
คับแคบในทางจิตใจมากขึ้นเท่านั้น

อาตมารู้สึกว่า อย่างนี้ต้องเรียกว่ามันเป็นการถอยหลัง มันเป็นการก้าวหน้าแต่ทางวัตถุแล้วมัน #ถอยหลังทางวิญญาณ มันล่มจมในทางวิญญาณหรือทางจิตใจ

โลกนี้กำลังก้าวหน้าสำหรับคนโง่
แต่กำลังถอยหลังสำหรับคนมีปัญญา

เพราะว่าไม่มีความก้าวหน้าในทางจิตใจ
เพราะว่าถูกวัตถุท่วมทับ ถูกวัตถุบีบคั้น
ถูกความสุขทางเนื้อหนังครอบงำย่ำยี
ทำให้จิตใจไม่มีความเจริญ งอกงาม

มีคนเข้าใจผิดว่า
พุทธบริษัทมีความก้าวหน้าทางจิตใจ
แต่ไม่มีความก้าวหน้าทางวัตถุ
นี้มันเป็นการพูดกันไม่รู้เรื่อง
เพราะว่ามันเป็น #คนเมาวัตถุ พูด

สำหรับความก้าวหน้าทางวัตถุของพุทธบริษัทนั้น
เขาไม่ได้ตะกละตะกลาม
ไม่ละโมบโลภลาภ
เพราะเขาถือว่าวัตถุนั้นเป็นเพียงอุปกรณ์
สำหรับให้ชีวิตตั้งอยู่ได้
เพื่อมี #ความก้าวหน้าทางจิตใจ ต่อไป

เรื่องทางวัตถุนั้น
เป็นเรื่องอุปกรณ์เล็กๆน้อยๆ
สำหรับร่างกายเป็นอยู่พอสะดวกสบาย
สำหรับมีจิตใจที่มีสมรรถภาพ

เมื่อจิตใจมีสมรรถภาพ
ทำหน้าที่ของจิตใจได้ดี
ได้รับผลทางจิตใจแล้ว
มันก็เป็นเรื่องสิ้นสุดกัน

จะไปมัวยุ่งยากลำบาก
ด้วยเรื่องวัตถุให้มากมายทำไมกัน
ซึ่งมันเป็นเรื่องของคนโง่
ลำบากโดยไม่จำเป็น

เพิ่มความลำบากให้มากขึ้นโดยไม่จำเป็น
แล้วก็ไม่มีอะไรดีที่ตรงไหน
นอกจากความมัวเมา

เมื่อไม่ต้องการความมัวเมา
ก็ต้องการความสงบสุขที่ถูกต้องแท้จริง
ไม่จำเป็นจะต้องมีวัตถุมากมาย"

จากคำสอน ของ อ.พุทธทาส กับความหมายแท้ของคำว่า “สงกรานต์” ซึ่งแปลว่า “การก้าวหน้า” นั้น หาได้หมายถึงการก้าวไปตามกระแสโลกอย่างมืดบอดไม่

หากแต่เป็นการก้าวข้ามความหลง ก้าวลึกเข้าสู่ใจที่บริสุทธิ์และพ้นทุกข์อย่างแท้จริง — นี่แหละคือ “สงกรานต์” ที่ควรเฉลิมฉลองด้วยปัญญา ไม่ใช่ด้วยความมัวเมา

พุทธทาสภิกขุ

#สวนโมกข์กรุงเทพ #สร้างสรรค์สังคมรมณีย์