วัดหนองแวง เดิมชื่อว่า วัดเหนือ เป็นวัดเก่าแก่คู่บ้านคู่เมืองขอนแก่น ตั้งอยู่ริมบึงแก่นนคร อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น

ประวัติการก่อตั้งและพัฒนา:
• พ.ศ. 2332: วัดหนองแวงถูกสร้างขึ้นพร้อมกับวัดกลางและวัดธาตุ (วัดใต้) โดยท้าวเพียเมืองแพน (พระนครศรีบริรักษ์) ซึ่งเป็นเจ้าเมืองขอนแก่นคนแรกในสมัยนั้น วัดตั้งอยู่ใกล้บึงแก่นนคร (บึงบอน)
• พ.ศ. 2442: ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาในสมัยพระนครศรีบริรักษ์ (อู๋) เป็นเจ้าเมืองขอนแก่น
• พ.ศ. 2524: ได้รับรางวัลวัดพัฒนาตัวอย่าง
• พ.ศ. 2526: ได้รับรางวัลวัดพัฒนาดีเด่น
• วันที่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2527: ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาอีกครั้ง และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ยกฐานะขึ้นเป็น พระอารามหลวง

พระมหาธาตุแก่นนคร:
จุดเด่นสำคัญของวัดหนองแวงคือ พระมหาธาตุแก่นนคร อนุสรณ์สาธุชน หรือ พระธาตุเก้าชั้น ซึ่งสร้างขึ้นเนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี และเป็นมหามังคลานุสรณ์ 200 ปีเมืองขอนแก่น

• ลักษณะ: เป็นพระธาตุเก้าชั้น ฐานสี่เหลี่ยมกว้างด้านละ 50 เมตร สูง 80 เมตร เรือนยอดทรงเจดีย์จำลองแบบจากพระธาตุขามแก่น มีพระจุลธาตุ 4 องค์ตั้งอยู่ 4 มุม และมีกำแพงแก้วพญานาค 7 เศียรล้อมรอบ เป็นศิลปะสมัยทวารวดีผสมผสานศิลปะอินโดจีน
• ภายใน: องค์พระธาตุมีทั้งหมด 9 ชั้น แต่ละชั้นมีการจัดแสดงและใช้ประโยชน์แตกต่างกันไป เช่น:
o ชั้นที่ 1: ห้องโถงสำหรับประชุมสงฆ์และประกอบพิธีทางศาสนา ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ และมีจิตรกรรมฝาผนังประวัติเมืองขอนแก่น
o ชั้นที่ 2: ห้องพักและจิตรกรรมฝาผนังเรื่องการคะลำ (ข้อห้ามตามขนบธรรมเนียมอีสาน)
o ชั้นที่ 3: หอปริยัติธรรมและภาพแกะสลักนิทานเรื่องนางผมหอม
o ชั้นที่ 4: หอปริยัติธรรมและพิพิธภัณฑ์รวบรวมของเก่าแก่ ของใช้โบราณ
o ชั้นที่ 5: หอพิพิธภัณฑ์อัฐบริขารของหลวงปู่พระครูปลัดบุษบา สุมโน อดีตเจ้าอาวาส
o ชั้นที่ 6: หอพระอุปัชฌายาจารย์และภาพแกะสลักนิทานชาดกเรื่องพระเวสสันดร
o ชั้นที่ 7: หอพระอรหันต์สาวกและภาพแกะสลักนิทานชาดกเรื่องพระเตมีย์ใบ้
o ชั้นที่ 8: หอพระธรรม รวบรวมคัมภีร์สำคัญทางพระพุทธศาสนาและพระไตรปิฎก
o ชั้นที่ 9: หอพระพุทธ เป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ และมีระเบียงภายนอกให้ชมวิวทิวทัศน์เมืองขอนแก่นได้โดยรอบ

วัดหนองแวงถือเป็นศาสนสถานที่สำคัญและเป็นสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมของจังหวัดขอนแก่น

เปิดให้เข้าชมทุกวันตั้งแต่เวลา 08.00-18.00 น.

• พระมหาธาตุแก่นนคร ชั้นที่ 9: หอพระพุทธ เป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ และมีระเบียงภายนอกให้ชมวิวทิวทัศน์เมืองขอนแก่นได้โดยรอบ