โทโส โกธสมุฏฺฐาโน โทสะมีความโกรธเป็นสมุฏฐาน

พุทธสุภาษิต
/ทุกนิบาตชาดก/

๏ พุทธสุภาษิต: โทโส โกธสมุฏฺฐาโน

โทโส โกธสมุฏฺฐาโน เป็นพุทธสุภาษิตที่มีความหมายว่า โทสะมีความโกรธเป็นสมุฏฐาน

คำอ่าน
โท-โส โก-ทะ-สะ-มุด-ถา-โน

อธิบายความหมาย
พุทธสุภาษิตบทนี้อธิบายถึงที่มาของ โทสะ ซึ่งเป็นหนึ่งในอกุศลมูล 3 (โลภะ โทสะ โมหะ) ที่เป็นรากเหง้าของความชั่วทั้งปวง โดยระบุว่าโทสะนั้นมี ความโกรธ เป็นสมุฏฐาน หรือเป็นบ่อเกิด เป็นที่ตั้ง เป็นต้นเหตุ

โทสะ: หมายถึง ความขุ่นเคืองใจ, ความไม่พอใจ, ความคิดร้าย, ความอาฆาตพยาบาท

โกธะ: หมายถึง ความโกรธ, ความไม่พอใจอย่างรุนแรง

สมุฏฐาน: หมายถึง บ่อเกิด, ที่ตั้ง, ต้นเหตุ

เมื่อเรามีความโกรธเกิดขึ้นในใจ หากไม่ได้รับการระงับหรือจัดการอย่างเหมาะสม ความโกรธนั้นก็จะพัฒนาไปสู่โทสะในรูปแบบต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการคิดร้ายต่อผู้อื่น การพูดร้าย การทำร้ายร่างกาย หรือแม้แต่การเก็บกดความรู้สึกไม่พอใจไว้ในใจจนกลายเป็นความอาฆาตพยาบาท

สรุป
พุทธสุภาษิต "โทโส โกธสมุฏฺฐาโน" สอนให้เราตระหนักว่า ความโกรธคือจุดเริ่มต้นของโทสะ หากเราสามารถควบคุมความโกรธได้ ก็จะช่วยยับยั้งไม่ให้โทสะเกิดขึ้นและสร้างความเสียหายทั้งต่อตนเองและผู้อื่น การเข้าใจหลักธรรมนี้จึงเป็นหนทางหนึ่งในการฝึกฝนตนเองให้เป็นผู้มีจิตใจสงบ และปราศจากความเดือดร้อนที่เกิดจากอารมณ์ร้าย.๛