คุณลักษณะสำคัญประการหนึ่งของธรรมะ คือ ‘สันทิฏฐิโก’ ซึ่งแปลว่า ‘เห็นได้ด้วยตนเอง’ ‘รู้ได้’ ‘พิสูจน์ได้’ และ ‘ประจักษ์ชัดในปัจจุบัน’ พระพุทธองค์ทรงขยายความว่า เมื่อถูกกิเลสครอบงำ เราจะคิด พูดและทำโดยสร้างทุกข์แก่ตนและผู้อื่น เมื่อละกิเลสได้ เราจะไม่คิด พูดและทำเช่นนั้น

อีกนัยหนึ่ง พระพุทธองค์ทรงสอนสิ่งที่พิสูจน์ให้เห็นได้ในเรื่องความเป็นไปในชีวิตมนุษย์ ซึ่งสามารถทดสอบได้และพึงนำมาทดสอบด้วยตนเอง พระพุทธองค์ไม่ได้ทรงบัญญัติคำสอนที่ให้เราเลือกเพียงสองทาง คือ ถ้าไม่ยอมรับด้วยศรัทธา ก็ปฏิเสธไปเลยเพราะไม่เชื่อ ทรงท้าให้เราพิสูจน์คำสอนด้วยตัวเราเอง

เมื่อพระพุทธองค์ทรงยืนยันว่า ธรรมะเป็นสิ่งที่พิสูจน์ได้ เท่ากับทรงยืนยันว่าเรามีความสามารถที่จะพิสูจน์ธรรมะด้วยเช่นกัน พระพุทธองค์ทรงค้นพบสิ่งที่ยังไม่มีใครค้นพบมาก่อนว่ามนุษย์มีศักยภาพที่จะพ้นทุกข์ได้ การค้นพบนี้เป็นจุดพลิกผันในประวัติศาสตร์มนุษย์ชาติ

ธรรมะคำสอน โดย พระอาจารย์ชยสาโร
แปลถอดความ โดย ศิษย์ทีมสื่อดิจิทัลฯ