.
"จิตปรุงกิเลส กิเลสปรุงจิต"

ถาม : กระผมได้อ่านประวัติการปฏิบัติธรรมของหลวงปู่เมื่อสมัยเดินธุดงค์ว่า หลวงปู่เข้าใจเรื่องจิตได้ดีว่า "จิตปรุงกิเลส หรือว่ากิเลสปรุงจิต" ข้อนี้หมายความว่าอย่างไร ฯ

หลวงปู่อธิบายว่า ..

"จิตปรุงกิเลส" คิอ "การที่จิตบังคับให้กาย วาจา ใจ" กระทำสิ่ง ภายนอก ให้มี ให้เป็น ให้เลว ให้เกิดวิบาก แล้วยึดติดอยู่ว่า นั่นเป็นตัว นั่นเป็นตน ของเรา ของเขา

"กิเลสปรุงจิต" คือ "การที่สิ่งภายนอกเข้ามา ทำให้จิตเป็นไปตามอำนาจของมัน" แล้วยึดว่ามีตัว มีตนอยู่ สำคัญผิดจากความเป็นจริงอยู่รํ่าไป"

พระราชวุฒาจารย์
(หลวงปู่ดูลย์ อตุโล)