เราท่านทั้งหลายจงใช้ความสามารถ ใช้ความมานะ
ความพากเพียรเท่าที่ความสามารถของเรามีอยู่นั้น
เอามาใช้สำหรับการทำสมาธินี่
แล้วชีวิตของเรานี้ก็จะเป็นชีวิตที่คุณค่าสูงสุด
ไม่เสียทีที่เกิดมาเป็นมนุษย์พบแล้วซึ่งพระพุทธศาสนา

และอีกประการหนึ่งเราท่านทั้งหลาย
ร่างกายของเรานี้ที่เราได้มานี่ มันเป็นสิ่งที่ไม่เที่ยง
เพราะมันจะต้องเกิดแล้วดับ เวลาก่อนนั้นเราก็เด็ก
มาอีกหน่อยเราก็เป็นหนุ่มเป็นสาว
มาอีกหน่อยเราก็เป็นคนมีอายุ
มาอีกหน่อยเราก็แก่ลงซะแล้ว
รอว่า วันไหนจะตาย วันไหนจะดับจิต
เวลาที่ยังไม่ตายก็มีเสียง เวลาตายก็หมดเสียง
คือหมายความว่าหมดชาติ

เมื่อถึงเวลานั้น เราจะรู้ได้ว่า
จิตที่เราทำสมาธิไว้นั้นมีประโยชน์เพียงใด
เพราะว่าเวลาที่จิตของเราจะออกจากร่างนั้น
สมาธินี้จะรวมประชุมให้ผลประโยชน์แก่เราอย่างเต็มที่
เมื่อร่างกายแตกดับไปแต่ใจของเรานั้น
ไม่ได้แตกดับไปตามร่างกาย

ใจนี้เรียกว่าเป็นอมตะ
ไม่ใช่เป็นสิ่งที่เป็นวัตถุของโลก
ร่างกายนี้เป็นวัตถุของโลกเท่านั้นเองเกิดมาเพื่อดับโลกไป
เรียกว่า มนุษยโลก แต่ใจนั้นไม่ใช่เป็นเรื่องของโลก
ไม่ได้ดับไปกับโลกแต่เป็นอมตะ เป็นสิ่งที่ไม่ตาย
ร่างกายนี้เป็นสิ่งที่ตาย ส่วนใจนั้นเป็นสิ่งที่ไม่ตาย
เมื่อใจเป็นสิ่งที่ไม่ตายใจจึงเป็นสิ่งที่มีคุณค่าสูง
ที่เราพากันปฏิบัตินี้ ก็ถูกต้องแล้ว

ด้วยเหตุนี้เองท่านผู้ที่มีความฉลาด
มีความเข้าใจในตัวของตนเองเราเรียกท่านผู้นั้นว่า เมธีชน
หรือเรียกว่า คนผู้ที่มีปัญญา หรือเรียกว่า วิญญูชน
ชนผู้ที่มีความรู้สูง ผู้ที่มีความรู้สูงหรือผู้ที่มี "ปัญญาที่ถูกต้อง" นั้น
ท่านเหล่านั้นได้เป็นผู้ที่เข้าใจ หาหนทางที่จะปฏิบัติความดีเหล่านั้น
ไม่ว่าจะทุกข์ยากลำบากแค่ไหน ท่านเหล่านั้นท่านก็ยอมกัน

...

พระอาจารย์วิริยังค์ สิรินฺธโร
วัดธรรมมงคล เถาบุญญนนท์วิหาร
แขวงบางจาก เขตพระโขนง กรุงเทพฯ