คำที่เกี่ยวข้องกับ "จิต"

คำที่เกี่ยวข้องกับจิต คือ มโน จิต วิญญาณ ใจ หัวใจ มีความหมายดังนี้

๑. มโน (mental)

"มโน" คือ ความรู้สึก การนึก การคิด การจินตนาการ มโนนี้จะอยู่ในคนเราทุกคน การที่เราจะทำอะไรสำเร็จสักอย่างหนึ่ง เราจะสำเร็จทางความคิดก่อน แล้วจึงลงมือทำ

๒. จิต (เจตสิก) (Citta: thought; mind; a state of consciousness)

"จิต" แปลว่า รับรู้อารมณ์

จิต ทำหน้าที่ สั่งสม คือ สั่งสมทุกอย่างที่เข้ามาในจิต บางทีเรื่องนานมามากแล้ว ถ้าจิตเราละเอียดพอ เราจะสามารถดึงเหตุการณ์ นั้นๆ มาคิดได้ บางท่านที่จิตละเอียดสามารถระลึกชาติที่แล้วมาของตนเองได้ด้วยว่า วันเวลานั้นได้ทำสิ่งใดลงไป

๓. วิญญาณ (consciousness)

วิญญาณ คือ อาการรู้ของจิต รู้อารมณ์ทั้ง ๖ ของจิต

๔. ใจ (รูปคือหัวใจ นาม เจตสิก) (mind)

"ใจ" นี้มีความหมายเดียวกับ "จิต" มาจากรากศัพท์ "จิ" ธาตุ แปลว่า สั่งสม ในภาษาบาลี แปล อิ เป็น ยะ ตามไวยากรณ์ สำเร็จรูปเป็น จย แผลงรูปในภาษาไทย เป็น จัย ต่อมา พยัญชนะเพี้ยนเป็น ไจ และ ใจ แต่สำเนียงอ่านคงเดิม

๕. หัวใจ (รูป)
หัวใจ (Heart) เป็นอวัยวะสำหรับการสูบฉีดเลือดไปยังส่วนต่างๆของร่างกายโดยอาศัยโครงสร้างของกล้ามเนื้อหัวใจ (cardiac muscle) และระบบนำไฟฟ้า (conduction system) ภายในหัวใจซึ่งสร้างและควบคุมจังหวะการเต้นของหัวใจ

สำหรับในร่างกายมนุษย์ หัวใจจะวางตัวอยู่ในช่องอกและเยื้องไปทางซ้ายเล็กน้อย ในผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพสมบูรณ์ หัวใจจะมีน้ำหนักประมาณ ๒๕๐-๓๕๐ กรัม และมีขนาดประมาณสามในสี่ของกำปั้น แต่ในกรณีของผู้ป่วยโรคหัวใจโต (cardiac hypertrophy) น้ำหนักของหัวใจอาจมากถึง ๑,๐๐๐ กรัม หัวใจคนเรานั้นมี ๒ ห้องคือ ๒ ห้องบนและ ๒ ห้องล่าง

หัวใจวางตัวอยู่ในบรินกลางของช่องอก ซึ่งเป็นบริเวณที่ถูกขนาบข้างด้วยปอด และมีหลอดเลือดแดงใหญ่และหลอดอาหารวางอยู่ใต้หัวใจ นอกจากนี้หัวใจยังถูกห่อหุ้มโดยเยื่อบางๆ เรียกว่า เยื่อหุ้มหัวใจ ซึ่งช่วยลดแรงเสียดทานระหว่างการเต้นของหัวใจ นอกจากนี้หัวใจยังมีระบบหลอดเลือดเฉพาะ ซึ่งเรียกว่า ระบบหลอดเลือดหัวใจ ซึ่งไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจโดยตรง

เก็บพฤติกรรม

เก็บความรู้สึกได้

อย่างของประเทศจีนจะมีคำหนึ่งคือ ลิ้ง (靈 จีนกลาง : หลิน líng : spirit, soul; spiritual world) เป็นของฟ้าดิน ทุกชีวิตฟ้าดินเป็นพ่อแม่ คือ ให้ลิ้ง (靈)ให้ความรับรู้ได้ จึงดำรงอยู่ต่อได้ เวลาเราตาย ตัวลิ้ง (靈) ไม่ตาย จะคืนสู่ธรรม แต่ไทยไม่มีคำนี้ หากจะว่าเป็นจิตวิญญาณ แต่ลิ้ง(靈) นี้ลึกกว่าจิตวิญญาณ เพราะลิ้ง(靈) นี้ทำให้จิตวิญญาณมีความรู้สึกได้ เพราะลิ้ง(靈)จะเป็นสิ่งหนึ่งที่เชื่อมโยงกับธรรมชาติ ธรรมชาติให้ตัวนี้มา ธรรมให้ตัวนี้มาผ่านพ่อแม่ จีนจะถือว่าสายสัมพันธ์มนุษย์หรือสัตว์ ไปถึงธรรมชาติ คนจีนถึงพูดว่า ที ตี่ี แป บ้อ (天地父母) แปลว่า ฟ้า ดิน พ่อ แม่ ถ้าจะแปลให้ถูกควรแปลว่า ฟ้าเป็นพ่อ ดินเป็นแม่ ถือว่าฟ้าดินกำเนิดสิ่งมีชีวิตทุกอย่าง ฟ้ากับดินคือธรรมชาติ เป็นตัวแทนของคำว่า "ธรรม"

เดี๋ยวนี้คนประกอบหุ่นยนต์ได้หมด แต่ไม่มีลิ้ง(靈) และเวลานี้หุ่นยนต์มีจิตได้ มีการตอบโต้กับคนได้ ก็คล้ายๆ กับตัวจิต เช่น เราเดินมาอารมณ์ไม่ดีหุ่นยนต์นี้รับรู้ได้ ดังความหมายของจิตว่า รับรู้อารมณ์ ในเมื่อหุ่นยนต์รับรู้อารมณ์ได้ ก็แสดงว่า หุ่นยนต์มีจิตแล้ว แต่หุ่นยนต์ไม่มีตัวลิ้ง(靈)หมายความว่า เขาไม่ตายตัว มีการพิจารณาได้ วิเคราะห์แยกแยะได้ โยนิโสมนสิการได้ ซึ่งสูงกว่าตัวจิต สามารถสั่งให้จิตทำงานได้ ถ้าไม่มีลิ้ง(靈) จะมีจิต แต่จิตก็ทำงานไม่ได้

ยกตัวอย่างเช่น คนเป็นบ้า เขามีจิต แต่เขาควบคุมจิตไม่ได้ พิจารณาไม่ได้ เขาเกิดความสับสน แสดงว่าเขาขาดตัวควบคุม ตัวควบคุมนี้เราเรียกว่า ลิ้ง(靈) ถ้าตัวลิ้ง(靈) อ่อนแอ จิตของเขาก็สับสน

ลิ้ง(靈)นี้จะมีก่อนลัทธิเต๋า (道教)

สิ่งที่เราเห็นเรียกว่าเต๋า (道)

พูดได้เรียกว่า เต๋า (道) แต่เหนือกว่าเต๋า (道) คือสิ่งที่พูดไม่ได้ บอกเป็นชื่อไม่ได้ ให้สัญลักษณ์เป็นวงกลม 

ตราบใดเคลื่อนที่ สัญลักษณ์  ถึงจะเรียกว่าเต๋า (道) แปลว่า "ทาง"

ถ้าอยู่นิ่งไม่เคลื่อนที่  ไม่ได้เรียกว่าเต๋า (道) และไม่มีชื่อ ถ้ามีชื่อก็ไม่สูงสุด ที่สูงสุดได้ก็ไม่มีชื่อ เราเรียกว่า ลิ้ง(靈) และไม่ใช่นิพพาน (Nirvana; Nibbana; enlightenment) ลิ้ง(靈)คือผู้ให้กำเนิดจิต

จิตมีตัวตน แต่ไม่ยึดเป็นตัวเป็นตน

"ว่าง" คือ ว่างจากการยึดมั่นถือมั่น

^_^ ..._/_... ^_^
ขอความเคารพ หากผู้รู้มีสิ่งชี้แนะ น้อมรับฟังเสมอ และขอความกรุณาแย้ง ชี้แจง ชี้แนะ แม้แต่ต้องการให้เพิ่มเติมสิ่งใด ก็ขอได้บอกกล่าวมา

อ.พรหมสิทธิ์ ทิพย์ธาดาวงศ์
เอื้อ-เกื้อ-กัน เป็นกัลยาณมิตรทุกขณะจิต